Kur'ân-ı Kerim, üç mertebe üzere okunur: Bunlar; tahkîk, tedvir ve hadr'dır.
a) Tahkik
Sözlükte hakkını vermek, tasdik etmek ve bir şeyin hakkını artırıp eksiltmeden yerine getirme konusunda özen göstermek demektir.
Kur’ân’ı her harfin hakkını vererek, medd-i munfasılları dört elif miktarı çekecek şekilde gayet ağır bir ahenk ile okumaktır. Tahkik, hız bakımından kıratın en yavaş şeklidir. Aynı zamanda bu okuyuş tarzına, aralarında fark olsa da “tertil” de denir.
b) Tedvîr
Sözlükte bir şeyi döndürüp çevirmek ve daire şeklinde yapmak denektir. Tecvîd ilminde, Tahkik ile Hadr arasında orta süratte bir okuyuş demektir. Bu okuyuşta medd-i munfasılları iki veya üç elif miktarı çekilir.
c) Hadr
Sözlükte bir şeyi hızlıca yapmak, acele etmek anlamına gelir. Tecvîd ilminde Kur’ân’ı en hızlı tarzda okumaya denir. Bu okuyuşta medd-i tabii, medd-i munfasıl, medd-i arız ve medd-i lînler birer elif, medd-i muttasıl ve medd-i lazımlar, 2-3 elif miktarı çekecek şekilde hızlı okunur.
Asım ve Hamza ile Nafi'nin Verş kıraatleri tahkik;
İbn Amir, Kisâî ve Halef kıraatleri tedvir;
Kâlûn, İbn Kesîr, Ebu Amr, Ebu Cafer ve Yakub kıraatleri hadr tarzında okunur.
Bunların hiçbirinde bir harf veya harekenin hakkı çiğnenecek şekilde okumak caiz olamayacağı için, asıl manasıyla tertil, kıraatlerin hepsinde şarttır.
Kıraatleri böyle tahkîk, tedvir ve hadr şeklinde kısımlara ayırmaya cevaz veren ayet, Müzzemmil suresinin, "Kur'ân'dan size kolay geleni okuyun" anlamındaki 19’uncu ayeti (Yazır, Müzzemmil, 73/19) ve Peygamberimiz (s.a.s)’in şu sözüdür: “Bu Kur’ân, yedi harf üzerine inmiştir. Öyle ise Kur'ân'dan size kolay geleni okuyun” (Buharî, Tevhîd, 53) Peygamberimiz (s.a.s), “Kur’ân’ı sesinizle süsleyin” (Ebu Dâvûd, Salât, 355, No: 1468) sözü ile kıraatin eda ve seda açısında güzel okunması istemektedir.
Ülkemizde okunan kıraat, kıraat imamlarından Asım kıratının Hafs rivayetidir.
